Aquinas on happiness ความสุขของอไควเนิส
ผู้ผู้แต่ง : กันต์สินี สมิตพันธ์
ผู้ปรับแก้ : กีรติ บุญเจือ
อไควเนิส(Thomas Aquinas 1225-74) เริ่มต้นปรัชญาจริยะว่า “Every agent acts on account of an end” (ผู้กระทำการผู้ใดก็ตามย่อมกระทำเพื่อเป้าหมาย) “All actions are for an end” (การกระทำทุกอย่างย่อมมีเป้าหมาย)
เป้าหมายนั้น คืออะไรเล่า อไควเนิสก็ตอบเหมือนกับมิล (ดู mill’s happiness) ว่า เป้าหมายของการกระทำทุกอย่างของมนุษย์ ก็คือ ความสุข “and this ultimate end of man is called the human good, which is happiness” (และเป้าหมายสุดท้ายของมนุษย์นั้นเราเรียกว่า สิ่งดีของมนุษย์ซึ่งก็คือความสุขนั่นเอง)
เพียงขั้นนี้นักปราชญ์ส่วนมากมักเห็นพ้องต้องกัน ถ้าไม่ต้องการความสุขเสียอย่าง ก็ไม่รู้จะทำการไปทำไมกัน แต่ความสุขนี้อยู่ที่ไหน อะไรคือความสุขอันแท้จริงของมนุษย์ นี่เป็นปัญหา
อไควเนิสอยู่ในกระบวนทรรศน์ที่ 3จึงบอกว่าความสุขในโลกนี้เป็นของชั่วแล่นไม่แน่นอน ไม่ใช่ความสุขแท้ ความสุขแท้นั้นอยู่ที่ได้ใช้สมรรถภาพสูงสุดในตัวเรา เหมือนกับมิลคิด แต่อไควเนิสคิดเลยไปอีกว่าในชีวิตนี้เราไม่มีวันจะใช้ความคิดเข้าใจได้อย่างสมบูรณ์ ทั้ง ๆ ที่ปัญญาของเรามีสมรรถภาพรู้อย่างไม่มีสิ้นสุด ในชีวิตนี้เรารู้อะไรก็รู้อย่างมีขอบเขต รู้แล้วก็อยากรู้สิ่งอื่นอีก รู้ให้มากขึ้นไป ๆ เรื่อย ๆ ไม่พอใจเสียที ความรู้ที่จะให้ความพอใจแก่เราได้มีอย่างเดียวคือ ความรู้ที่เข้าใจ พระเป็นเจ้า ผู้ไม่มีขอบเขต นั่นแหละปัญญาของเราจึงจะพอใจ แต่ทว่าในชีวิตนี้เรารู้และเข้าใจพระเจ้าได้เพียงด้วยการเปรียบเทียบ (by analogy) กับสิ่งที่เราเห็นในโลกนี้ เราจะมีความรู้แท้จริงถึงพระเจ้าก็แต่ในโลกหน้า สวรรค์และความสุขในสวรรค์สำหรับอไควเนิสก็คือ การได้เห็น (เข้าใจ) พระเจ้าอย่างถ่องแท้ “It is the ultimate end of the intellectual creature to see God through His Essence” (จุดหมายสูงสุดของผู้มีปัญญา ก็คือ ได้เห็นพระเจ้าโดยธรรมชาติอันแท้จริงของพระองค์) สมดังคำของออเกิสทีนว่า “My soul can never be in peace except in thee” (วิญญาณของข้าฯ ไม่มีวันจะสงบนิ่งได้เว้นแต่ในพระองค์)