moderate postmodernism หลังนวยุคนิยมสายกลาง

ผู้แต่ง : เมธา หริมเทพาธิป
ผู้ปรับแก้ : กีรติ บุญเจือ

หลังนวยุคนิยมสายกลาง (Moderate Postmodernism) เป็นกระแสความคิดที่ประนีประนอมความคิดเห็นอันสุดขั้วระหว่างลัทธินวยุคนิยม (Modernism) ที่มีความคิดเห็นว่า ความรู้หรือความจริงเป็นสิ่งสากล (Universal) มีลักษณะเป็นปรนัย (Objective) กับลัทธิหลังนวยุคนิยมสายสุดขั้ว (Extreme Postmodernism) ที่มีความคิดเห็นว่า ความรู้หรือความจริงเป็นสิ่งเฉพาะ (Individual) ของแต่ละบุคคล มีลักษณะเป็นอัตนัย (Subjective) ในส่วนสำคัญที่ควรศึกษาเกี่ยวกับหลังนวยุคนิยมสายกลางนี้ ได้แก่
หลักการของหลังนวยุคนิยมสายกลาง สามารถสรุปได้เป็น ๓ ประเด็นคือ

1) ไม่ยึดมั่นถือมั่นในสิ่งเชื่ออยู่ หมายถึง การวางท่าทีด้วยจิตใจที่เป็นกลาง ไม่มีอคติ ไม่ยึดมั่นถือมั่น (Detachment) ว่าสิ่งที่ตนเชื่อเท่านั้นถูกต้องทั้งหมด คนอื่นที่มีเชื่อต่างไปจากตนถือว่าผิดหมด เนื่องจากว่า
การยึดมั่นถือมั่น เป็นเหตุให้เกิด การแบ่งแยก
การแบ่งแยก เป็นเหตุให้เกิด การแข่งขัน
การแข่งขัน เป็นเหตุให้เกิด ความไม่ไว้ใจกัน
ความไม่ไว้ใจกัน เป็นเหตุให้เกิด การทำลายกัน

ดังนั้น ควรเปิดโอกาสให้กับตนเองและผู้อื่นได้ตั้งข้อสงสัยในสิ่งที่ตนเชื่ออยู่ เพื่อจะได้พิสูจน์ความจริงในสิ่งที่ตนเชื่ออยู่ว่าสามารถนำมาพัฒนาคุณภาพชีวิตได้จริงหรือไม่ เพียงใด และในขณะเดียวกันก็พิจารณาในส่วนดีของทุก ๆ ทาง หากเห็นว่าสามารถนำมาพัฒนาคุณภาพชีวิตได้จริง ก็ควรน้อมรับนำมาเป็นข้อปฏิบัติเพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตของเราให้สูงขึ้นต่อไป

2) ย้อนอ่านใหม่หมด ไม่ลดอะไรเลย (Reread all, reject non) หมายถึง การเปิดใจกว้างที่จะย้อนอ่านความคิดของมนุษย์ทั้งโลกทุกวัฒนธรรมและทุกลัทธิความเชื่อ โดยถือนโยบายที่ว่า “ย้อนอ่านใหม่หมด ไม่ลดอะไรเลย” แต่การย้อนอ่านใหม่หมด ไม่ลดอะไรเลยในที่นี้ ไม่ได้หมายถึงให้เราย้อนอ่านในทุก ๆ เรื่อง เพราะในความเป็นจริง คน ๆ หนึ่ง ไม่สามารถย้อนอ่านในทุก ๆ เรื่องได้หมด แต่ให้ย้อนอ่านใหม่หมด ไม่ลดอะไรเลยเฉพาะในสิ่งที่เราสนใจเท่านั้น ดังนั้น เมื่อเตรียมตัวพร้อมแล้วก็จะย้อนอ่าน (Re – read) ทุกอย่างที่ขวางหน้า เพื่อเลือกประเด็นที่สนใจมาคิดใหม่ (Re – think) และเสนอเพื่อการนำมาพัฒนาคุณภาพชีวิตทั้งโดยส่วนตัวและส่วนรวม

3) แสวงหาจุดร่วม สงวนจุดต่าง หมายถึง ความร่วมมือกันของทุก ๆ ฝ่ายที่จะหันหน้าเข้าหากันโดยใช้วิธีเสวนา (Dialogue) โดยเปิดโอกาสให้พิจารณารับส่วนดีได้จากทุกทาง บนฐานแนวคิดที่ว่า “แสวงหาจุดร่วม” ในสิ่งที่เห็นร่วมกัน เพื่อนำมาปฏิบัติให้เป็นไปในทิศทางเดียวกัน คือ เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตทั้งส่วนตัวและส่วนรวม และ “สงวนจุดต่าง” ในสิ่งที่เห็นต่างกัน โดยให้ถือว่าเป็นพรสวรรค์ของแต่ละฝ่าย เพื่อนำมาพัฒนาคุณภาพชีวิต

วิธีการของหลังนวยุคนิยมสายกลาง ก็คือ การตีความภาษาด้วยหลักอรรถปริวรรตบนพื้นฐานของกระบวนทรรศน์ 5 (5 Paradigms) ด้วยวิธีการคิดอย่างมีวิจารณญาณ (Critical Thinking) คือ วิเคราะห์ (Analytic) วิจักษ์ (Appreciative) และวิธาน (Applicative)
จุดมุ่งหมายของหลังนวยุคนิยมสายกลาง ก็คือ เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิต ได้แก่ การพัฒนา “สัญชาตญาณปัญญา” ให้สูงขึ้น และ “การทำดี มีสุข” ทั้งโดยส่วนตัวและส่วนรวม